Dihen shumë gjëra për Marrëveshjen e Prespës, e cila u nënshkrua pesë vjet më parë, më 17 qershor 2018, në fshatin e vogël Nivitsi (Psarades) në bregun e liqenit të Prespës në anën greke. Kjo marrëveshje mbylli çështjet e hapura shumëvjeçare rreth emrit të Republikës së Maqedonisë me Greqinë dhe hapi dyert e vendit tonë për anëtarësim në NATO. Marrëveshja u nënshkrua nga ministrat e atëhershëm të Punëve të Jashtme të dy vendeve, Nikolla Dimitrov dhe Nikos Kozias, në prani të kryeministrave të atëhershëm Zoran Zaev dhe Aleksis Cipras, si dhe negociatorit Metju Nimic, ish-komisionerit evropian për zgjerim Johanes Hahn, ish-përfaqësueses së lartë të BE-së për politikën e jashtme dhe sigurinë, Federica Mogerini dhe përfaqësuesve të tjerë të lartë ndërkombëtarë, si dhe përfaqësues të të dy vendeve.
Sot, kur po shënohet përvjetori i pestë i nënshkrimit të kësaj, që nga shumëkush konsiderohet si një marrëveshje historike dhe një model për zgjidhjen paqësore të mosmarrëveshjeve, detaje pak të njohura zbulohen nga Marjan Zabrçanec, koordinator aktual nacional i iniciativës rajonale “Open Ballkani”, i cili atëherë ishte në krye të shërbimit të komunikimit të qeverisë, fillimisht si këshilltar i posaçëm për marrëdhëniet me publikun i kryeministrit, e më pas si koordinator kombëtar për komunikimet strategjike dhe për zbatimin e strategjisë së komunikimit të qeverisë.
Organizimi i aktivitetit zgjati vetëm dy ditë e gjysmë
“Organizimi i manifestimit zgjati vetëm dy ditë e gjysmë, nga e enjtja pasdite deri të dielën në mëngjes”, ka deklaruar Zabrçanec për “Nezavisen”, përcjell PRESSonline.al
“Kryeministri Zaev na informoi se Marrëveshja është harmonizuar plotësisht dhe se është e nevojshme të organizohet një ceremoni e madhe për nënshkrimin. Zaev dhe Cipras ishin marrë vesh që lokacioni të ishte Prespa, dhe unë dhe kolegu Dane Taleski, së bashku me ekipet e kabinetit kishim për detyrë të hartonim një skenar dhe t’i bënim të gjitha përgatitjet. Ne u takuam me kolegët e kabinetit të Cipras në Nivitsi të enjten pasdite dhe për dy ditë e gjysmë përfunduam të gjithë përgatitjen dhe organizimin e ceremonisë në të dy brigjet e liqenit. Nënshkrimi u bë të dielën e 17 qershorit në mesditë”, thotë ai.
Deputetët maqedonas u transportuan me varka
Ai shton se për shkak të protestave dhe bllokadave në Greqi, deputetët maqedonas nuk kanë arritur të mbërrijnë në kohë në ceremoni, ndaj është dashur të transportohen me anije nga Nivici në Oteshevë.
“Të dielën, më 17 qershor, herët në mëngjes, deputetët maqedonas u nisën nga Shkupi për në Nivici me një transport të organizuar me autobus për të marrë pjesë në aktin e nënshkrimit. Fatkeqësisht, për shkak të protestave dhe bllokadave të shkaktuara nga kundërshtarët nacionalistë grekë të marrëveshjes, deputetët tanë mbërritën në Nivitsi pas përfundimit të ceremonisë dhe pasi protagonistët kryesor kishin mbërritur tashmë në Oteshevë”, thotë Zabrçanec, përcjell PRESSonline.al
Ai shton se ishte një moment i madh zhgënjimi për deputetët.
“Por ne e zgjidhëm shpejt këtë. Në koordinim me kolegët e protokollit grek aktivizuam me shpejtësi gomonen greke (policore ose ujore) dhe me disa udhëtime i transportuam deputetët nga Nivici në Oteshevë, që të bashkohen në drekën e përbashkët dhe të urojnë nënshkrimin e marrëveshjes”, kujton Zabrçanec.
“Ceremonia finale, dreka e përbashkët, u mbajt në territorin e Maqedonisë, në hotelin Lake View në Oteshevë. Ishte ditëlindja e Mogerinit dhe Nimitc. U servir një tortë dhe Kozias kërceu me ‘Vezilke’ dhe me kopertinat e David Bowie në performancën e ‘Faultin’”, thotë Zabrçanec.
Lot mes përfaqësuesve të mediave
Ai shton se kur mbërritën nga Nivici i Oteshevës, ai ishte ndër të parët që zbriti nga anija.
“Videografët, reporterët dhe fotografët tashmë ishin në pozitë për të pritur Zaev, Cipras dhe delegacionet. Kishte një tendosje të plotë, një heshtje të pabesueshme në një vend ku kishte më shumë se 300 njerëz. Dëgjoheshin vetëm psherëtima dhe erë. Në mesin e disa përfaqësuesve të mediave dalloheshin lotët”, thotë Zabrçanec.
Kabinetet Zaev dhe Cipras funksionuan si një
Zabrçanec thotë se duke pasur parasysh periudhën e shkurtër për organizim, përgatitjet kërkonin besim të plotë dhe koordinim mes kabinetit të Zaevit dhe kabinetit të Cipras.
“Besimi ka qenë në nivele të larta, për të gjitha aktivitetet në të dy anët e liqenit kemi dhënë mbështetje të plotë si në aspektin logjistik, ashtu edhe në atë të komunikimit. Ai proces krijoi miqësi të qëndrueshme mes nesh dhe kolegëve tanë nga Greqia që zgjasin edhe sot e kësaj dite dhe besoj se do të zgjasin edhe për vitet në vazhdim”, ka deklaruar Zabrçanec për Nezavisen, përcjell PRESSonline.al
Ndryshe, Marrëveshja e Prespës ka hyrë zyrtarisht në fuqi më 12 shkurt 2019, tetë muaj pas nënshkrimit dhe ratifikimit të saj në Parlamentin e Maqedonisë dhe në Parlamentin grek. Sipas marrëveshjes, Republika e Maqedonisë u riemërua Republika e Maqedonisë së Veriut, shtetësia u bë maqedonase/shtetas i Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe gjuha maqedonase. Zgjidhja u parapri nga negociatat që zgjatën 27 vjet. Me Marrëveshjen, vendit tonë iu hap rruga drejt NATO-s dhe BE-së, por fitoi edhe një fqinj – mik dhe aleat, duke i çuar marrëdhëniet dypalëshe në një nivel të lakmueshëm, politik dhe ekonomik.
