Qeveria federale e Shteteve të Bashkuara ka hyrë zyrtarisht në mbyllje administrative, pasi mesnatës e së martës nuk u arrit asnjë marrëveshje buxhetore mes republikanëve dhe demokratëve në Kongres.
Pezullimi i qeverisë pritet të ketë ndikime të gjera në jetën e përditshme të qytetarëve amerikanë dhe në funksionimin e institucioneve publike.
Çfarë do të thotë kur një qeveri amerikane “mbyllet”?
Sistemi politik amerikan kërkon që çdo vit, më 1 tetor, Kongresi të miratojë buxhetin për agjencitë federale. Në mungesë të një marrëveshjeje për financimin vjetor ose për një zgjatje të përkohshme (e quajtur rezolutë e vazhdueshme), shumë agjenci publike pezullojnë pjesërisht ose plotësisht veprimtarinë e tyre.
Mbyllja nuk ndikon në të gjithë qeverinë – shërbime të rëndësishme si policia, patrullat kufitare, kontrollorët e fluturimeve dhe spitalet federale vijojnë punën. Por një numër i madh punonjësish federalë – qindra mijëra – vendosen në pushim të detyruar pa pagesë, duke shkaktuar efekte zinxhir në ekonomi dhe në shërbimet për qytetarët.
Cilat shërbime preken?
Mbyllja qeveritare prek:
Parqet kombëtare, muzeumet dhe monumentet publike;
Inspektimet e ushqimeve dhe shërbimet e sigurisë ushqimore;
Programet për fëmijët, si Head Start (arsim i hershëm);
Procesimi i aplikimeve për kredi studentore dhe përfitime sociale;
Shërbimet tatimore dhe dokumentet për bursa;
Pagesat për kuponët ushqimorë (SNAP), të cilat mund të ndërpriten nëse mbyllja zgjat.
Ndërkohë, pagesat për pensionet dhe Medicare (programi federal i kujdesit shëndetësor për të moshuarit) vazhdojnë, por aplikimet e reja mund të mbeten pezull.
Sa zgjat një mbyllje dhe cilat janë pasojat?
Mbyllja më e gjatë në historinë amerikane ndodhi në vitin 2018, gjatë presidencës së Donald Trump, dhe zgjati 35 ditë. Ajo kushtoi ekonomisë rreth 11 miliardë dollarë, ndërsa mbi 800,000 punonjës federalë mbetën pa paga.
Sipas zyrtarëve, nëse nuk arrihet një kompromis së shpejti, mbyllja aktuale mund të zgjasë më gjatë dhe të ketë ndikim më të thellë. Disa analistë paralajmërojnë se administrata Trump mund ta shfrytëzojë këtë situatë për të reduktuar në mënyrë të qëllimshme numrin e vendeve të punës jo-thelbësore në sektorin publik, gjë që do të përbënte një ndryshim të madh në filozofinë e administrimit shtetëror.
Një krizë që përsëritet
Që nga viti 1980, Shtetet e Bashkuara kanë përjetuar 15 mbyllje të pjesshme ose të plota të qeverisë federale. Veçantia e sistemit amerikan është se miratimi i buxhetit nuk është i lidhur me një votë besimi ndaj qeverisë, si në shumicën e vendeve të tjera – çka e bën këtë lloj ngërçi të mundshëm dhe të përsëritur.
Mbyllja e tanishme konsiderohet një mbyllje e plotë, pasi asnjë nga 12 ligjet përkatëse buxhetore nuk është miratuar në Kongres.
Një mbyllje e qeverisë amerikane nuk është thjesht një çështje politike, por prek drejtpërdrejt miliona qytetarë, ekonomi lokale dhe funksionimin e përditshëm të shtetit. Nëse nuk gjendet zgjidhje së shpejti, pasojat do të ndihen edhe më gjerë, përfshirë vonesa në udhëtime, pagesa publike dhe akses në shërbime jetike.
