Ana Belen Montes, një nga spiunet më të famshme të Luftës së Ftohtë, e cila u zbulua se kishte spiunuar në SHBA në emër të Kubës, është liruar nga burgu pas 20 vitesh.
Montes, tani 65 vjeçe, ka punuar si analiste për Agjencinë e Inteligjencës së Mbrojtjes dhe për dy dekada i ka dhënë Kubës informacione të klasifikuara.
Pas arrestimit të saj në 2001, zyrtarët thanë se ajo kishte zbuluar pothuajse tërësisht operacionet e inteligjencës amerikane në ishull.
Një zyrtar tha se ajo ishte ndër “spiunet më të dëmshme” që SHBA kishte kapur.
Michelle Van Cleef, e cila ishte kreu i kundërzbulimit nën George W. Bush, i tha Kongresit në vitin 2012 se Montes kishte “ekspozuar pothuajse gjithçka – që dinim për Kubën dhe se si vepronim në Kubë”.
“Pra, kubanezët dinin shumë mirë gjithçka që dinim për ta dhe mund ta përdornin atë në avantazhin e tyre. Për më tepër, ajo ishte në gjendje të ndikojë në vlerësimet e Kubës në diskutimet e saj me kolegët dhe gjithashtu shfrytëzoi mundësinë për t’u ofruar fuqive të tjera informacionin që kishte marrë.”
Pas arrestimit të saj, Montes u akuzua se kishte dhënë identitetin e katër spiunëve amerikanë. Ajo u dënua me 25 vjet burg, ndërsa gjyqtari i dënimit e akuzoi atë për rrezikim të “kombit në tërësi”.
Megjithatë, ndryshe nga spiunët e tjerë të profilit të lartë të arrestuar gjatë Luftës së Ftohtë, Montes ishte e motivuar nga ideologjia dhe jo nga përfitimet personale.
Si filloi spiunazhi?
Ajo pranoi të punonte për inteligjencën kubane, pjesërisht bazuar në kundërshtimin e saj ndaj aktiviteteve të administratës së Reaganit në Amerikën Latine.
Në veçanti, sipas një raporti nga inspektori i përgjithshëm i Departamentit të Mbrojtjes, ajo besohet të jetë zemëruar nga mbështetja e SHBA për rebelët Kontra të Nikaraguas – një grup revolucionar i krahut të djathtë i dyshuar për kryerjen e krimeve të luftës dhe mizorive të tjera në vend.
“Ajo u afrua për herë të parë nga një koleg student në Universitetin Johns Hopkins në vitin 1984, pasi ai shprehu zemërimin e tij ndaj veprimeve të SHBA në Nikaragua. Ajo u prezantua më vonë me një agjent të inteligjencës kubane dhe në një darkë në New York dhe “ra dakord pa hezitim të punonte përmes kubanëve për të ‘ndihmuar’ Nikaraguan”, thuhet në raport.
Pasi udhëtoi për në Havana vitin e ardhshëm për trajnim, ajo iu bashkua Agjencisë së Inteligjencës së Mbrojtjes, ku përfundimisht do të bëhej analistja e lartë e agjencisë për qeverinë komuniste të ishullit.
Takimet në restorante
Për gati dy dekada, ajo takohej me mbajtësit e saj kubanë çdo disa javë në restorantet e Uashingtonit dhe u dërgonte atyre mesazhe të koduara me informacione tepër sekrete nëpërmjet buzzer-it. Ajo i merrte porositë e saj nga transmetimet radiofonike me valë të shkurtra.
Ai u arrestua më në fund në shtator 2001 pasi u mor një informacion nga zyrtarët e inteligjencës amerikane se një punonjëse e qeverisë dukej se po spiunonte për Kubën. Një nga agjentët e FBI-së që e arrestoi tha se ajo mbeti stoike gjatë arrestimit të saj.
Montes do të qëndrojë në provë për pesë vjet pas lirimit. Asaj do t’i ndalohet gjithashtu të punojë për qeverinë ose të kontaktojë agjentë të huaj pa leje.
Megjithatë, Pete Lapp, një nga agjentët e FBI-së që arrestoi Montes, i tha CBS News se ai mendonte se nuk kishte gjasa që ajo të përpiqej të rivendoste kontaktin me agjentët kubanë.
“Ajo pjesë e jetës së saj ka mbaruar,” tha Lapp. “Ajo bëri gjithçka që bëri për ta. Nuk mund ta imagjinoj që ajo të rrezikojë lirinë e saj”.
