Presidenti Rexhep Tajip Erdogan dhe kryeministri grek Kyriakos Mitsotakis pritet të takohen të martën në Nju Jork, në margjinat e Asamblesë së 80-të të Përgjithshme të OKB-së, sipas raportimeve të përditshmes greke Kathimerini, duke cituar zyrtarë.
Në një intervistë, Mitsotakis u shpreh se “me Turqinë gjithmonë do të kërkojnë dialog të hapur dhe diskutime të ndershme”.
Erdogan do të niset të hënën për në Nju Jork, ku do të mbajë fjalimin e tij në Asamblenë e Përgjithshme të martën, ndërsa Mitsotakis pritet të flasë të premten.
Ndërsa nuk priten përparime të mëdha, takimi mund të shërbejë për të ruajtur atmosferën e “ujërave më të qeta” që kanë shoqëruar muajt e fundit.
Diskutimet mund të prekin çështje specifike, përfshirë një projekt të mundshëm të ndërlidhjes së energjisë elektrike.
Ky takim zhvillohet në një klimë tensioni të lartë në Egje. Ankaraja lëshoi të premten një Navtex të dytë, pas fillimit të ushtrimeve ushtarake nga Greqia në rajon, duke përsëritur se 23 ishuj grekë do të mbeten përgjithmonë të demilitarizuar dhe se asnjë aktivitet ushtarak nuk do të lejohet në ujërat e tyre territoriale.
Një Navtex i mëparshëm turk për autorizimin e kërkimit nga anija Piri Reis shkaktoi kundërshtime nga Athina, megjithëse anija u vu re në Gjirin e Izmirit të enjten vonë, duke treguar se kanalet diplomatike mbeten aktive.
Kontakte të tjera greko-turke priten gjatë javës. Një takim i mundshëm mes ministrave të Jashtëm, George Gerapetritis dhe Hakan Fidan, do të zgjerojë komunikimin e vazhdueshëm dhe do të ofrojë mundësi për të adresuar zhvillimet rajonale.
Ushtrimet ushtarake kanë rritur ndjeshmërinë rajonale. Athina kreu kohët e fundit një stërvitje të paplanifikuar të “Forcës Delta”, ndërsa Turqia zhvilloi katër ushtrime të ndara në Egje dhe Mesdheun Lindor, përfshirë një bashkë me Egjiptin.
Ankaraja shpreh shqetësim për zhvillimet që favorizojnë Greqinë në Mesdheun Lindor, duke përmendur interesin e kompanisë amerikane Chevron në blloqet detare në jug të Kretës.
Çështja e Qipros pritet të jetë gjithashtu në axhendën e takimeve. Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, Antonio Guterres, do të takohet më 27 shtator me presidentin e Republikës Turke të Qipros Veriore, Ersin Tatar, dhe udhëheqësin grek qipriot, Nikos Christodoulides.
Edhe pse përparime të mëdha janë të pamundura para zgjedhjeve të ardhshme në TRNC, Guterres ka shprehur qëllimin për të rinisur negociatat, pavarësisht dështimit të bisedimeve në Crans-Montana në vitin 2017.
Turqia dhe Greqia, rivalë të hershëm, vazhdojnë të përballen me mosmarrëveshje lidhur me të drejtat detare, eksplorimin e energjisë dhe militarizimin e ishujve.
Veprimet e fundit, si përcaktimi i zonave të mbrojtura detare nga Turqia pranë Egjeut Verior dhe bregdetit mesdhetar midis Fethiye dhe Kaş, tregojnë theksin që Ankaraja vendos në mbrojtjen e sovranitetit të saj detar.
Greqia i ka kritikuar këto lëvizje si të njëanshme, ndërsa të dyja palët mbajnë kanale diplomatike të nivelit të lartë.
Që nga fundi i vitit 2023, Erdogan dhe Mitsotakis kanë kërkuar një normalizim të brishtë të marrëdhënieve, duke nënshkruar në dhjetor Deklaratën e Athinës mbi Marrëdhëniet Miqësore dhe Fqinjësinë e Mirë, dhe duke zhvilluar takime të mëvonshme të nivelit të lartë për të adresuar mosmarrëveshjet mbi Egjeun, Qipron dhe migracionin.
Megjithatë, mosmarrëveshjet mbi kufijtë detarë, të drejtat e energjisë dhe iniciativat strategjike në Mesdheun Lindor vazhdojnë, duke lënë stabilitetin rajonal të brishtë dhe procesin diplomatik delikat.
