Izraeli konfirmoi të premten se ka kryer sulme në territorin iranian, vetëm një ditë para bisedimeve të planifikuara në Oman mes Republikës Islamike dhe Shteteve të Bashkuara, të fokusuara në përshkallëzimin e programit bërthamor të Teheranit.
Ky zhvillim përbën përshkallëzimin më të fundit që nga shpërthimi i luftës në Gaza në vitin 2023, dhe ka shtuar frikën për një përplasje të plotë ushtarake mes dy shteteve që prej dekadash përplasen përmes sulmeve të fshehta në tokë, det, ajër dhe në hapësirën kibernetike, raporton Reuters, transmeton Klankosova.tv.
Një kronologji e shkurtër e ngjarjeve kyçe:
1979 – Pas revolucionit islamik në Iran, rrëzohet udhëheqësi pro-perëndimor Mohammad Reza Pahlavi, një aleat i Izraelit. Në pushtet vjen një regjim teokratik shiit që e shpall kundërshtimin ndaj Izraelit si shtyllë ideologjike.
1982 – Gjatë pushtimit izraelit të Libanit, Garda Revolucionare Iraniane ndihmon formimin e Hezbollahut, që më vonë bëhet kërcënimi më i madh për Izraelin në kufijtë e tij veriorë.
1983 – Hezbollahu, me mbështetje iraniane, kryen sulme vetëvrasëse për të dëbuar trupat perëndimore dhe izraelite nga Libani. Izraeli më vonë tërhiqet nga pjesa më e madhe e territorit libanez.
1992-1994 – Izraeli dhe Argjentina akuzojnë Iranin dhe Hezbollahun për dy sulme vetëvrasëse në Buenos Aires, ndaj ambasadës izraelite (1992) dhe një qendre hebraike (1994), ku humbin jetën dhjetëra persona. Teherani mohon përfshirjen.
2002 – Zbulimi i një programi sekret iranian për pasurimin e uraniumit nxit shqetësime për zhvillimin e një arme bërthamore. Izraeli kërkon masa të rrepta ndërkombëtare.
2006 – Izraeli zhvillon një luftë njëmujore me Hezbollahun në Liban, por pa arritur ta shkatërrojë grupin. Lufta përfundon pa fitues të qartë.
2009 – Udhëheqësi suprem i Iranit, Ali Khamenei, e cilëson Izraelin si “një kancer vdekjeprurës dhe i rrezikshëm”.
2010 – Virusi kibernetik Stuxnet, i zhvilluar sipas gjasave nga ShBA dhe Izraeli, dëmton objektin bërthamor të Natanzit në Iran. Ky është sulmi i parë i njohur publikisht ndaj pajisjeve industriale përmes një cyber-sulmi.
2012 – Shkencëtari bërthamor iranian Mostafa Ahmadi-Roshan vritet me një bombë të vendosur në makinën e tij në Teheran. Autoritetet vendase fajësojnë Izraelin.
2018 – Kryeministri izraelit Netanyahu e quan historike tërheqjen e ShBA-së nga marrëveshja bërthamore me Iranin, pas një fushate të gjatë kundër saj. Izraeli sulmon objektiva iraniane në Siri pasi forcat iraniane lëshojnë raketa drejt Lartësive të Golanit.
2020 – Gjenerali iranian Qassem Soleimani vritet në një sulm me dron amerikan në Bagdad. Irani kundërpërgjigjet me raketa ndaj bazave amerikane në Irak, duke plagosur mbi 100 ushtarë amerikanë. Izraeli e mirëpret vrasjen.
2021 – Irani fajëson Izraelin për vrasjen e shkencëtarit Mohsen Fakhrizadeh, të cilin Perëndimi e konsideron si arkitektin e programit të armëve bërthamore. Irani mohon çdo qëllim të tillë.
2022 – Presidenti amerikan Joe Biden dhe kryeministri izraelit Lapid nënshkruajnë një deklaratë për të parandaluar Iranin nga zhvillimi i armëve bërthamore, duke përfshirë edhe mundësinë e përdorimit të forcës si “zgjidhje e fundit”.
Prill 2024 – Një sulm ajror i dyshuar izraelit në ambasadën iraniane në Damask vret 7 oficerë të Gardës Revolucionare, përfshirë 2 komandantë. Irani përgjigjet më 13 prill me një sulm të paprecedentë me dronë dhe raketa ndaj Izraelit. Më 19 prill, Izraeli kryen sulme në tokën iraniane.
Tetor 2024 – Irani lëshon mbi 180 raketa ndaj Izraelit si hakmarrje për vrasjen e liderit të Hezbollahut, Hassan Nasrallah (27 shtator) dhe shefit të Hamasit, Ismail Haniyeh (31 korrik). Izraeli hakmerret me sulme ndaj objekteve ushtarake në Iran, duke raportuar shpërthime në Teheran dhe baza afër kryeqytetit.
Qershor 2025 – Izraeli nis një fushatë të re ajrore ndaj Iranit, të quajtur “Luani që Ngrihet”, duke shënjestruar objektet bërthamore dhe shkencëtarët që, sipas tij, po punojnë për ndërtimin e një bombe bërthamore. Izraeli shpall gjendje emergjente, duke pritur kundërpërgjigje iraniane. Mediat shtetërore iraniane konfirmojnë vrasjen e komandantit të Gardës Revolucionare Hossein Salami dhe dy shkencëtarëve bërthamorë – Fereydoun Abbasi-Davani dhe Mohammad Mehdi Tehranchi.
Shtetet e Bashkuara deklarojnë se nuk janë përfshirë në operacion. Sulmet ndodhën një ditë pasi Presidenti Trump deklaroi se trupat amerikane po tërhiqeshin nga Lindja e Mesme pasi “mund të kthehej në një vend të rrezikshëm”. /Klankosova.tv
