Për herë të parë, Komisioni Evropian propozoi ngrirjen e fondeve evropiane për një shtet anëtar – Hungari, për shkak të shkeljeve të shtetit të së drejtës dhe korrupsionit të dyshuar. Vendimi tani varet nga shtetet anëtare të BE-së, shkruan redaksia e përbashkët evropiane (ENR), një projekt i 18 agjencive të lajmeve.
Komisioni Evropian dëshiron t’i mohojë Hungarisë 7.5 miliardë euro për shkak të korrupsionit të dyshuar dhe mosrespektimit të shtetit të së drejtës, tha të dielën (18 shtator) komisioneri i buxhetit Johannes Hahn.
“Vendimi është një tregues i qartë i vendosmërisë së Komisionit për të mbrojtur buxhetin e BE-së dhe për të përdorur të gjitha mjetet që kemi në dispozicion për të arritur këtë qëllim të rëndësishëm”, tha Hahn.
Organe të ndryshme të BE-së kanë akuzuar Viktor Orban për përmbysjen e demokracisë në Hungari, si dhe mbylljen e syve ndaj korrupsionit të përhapur dhe mosrespektimit të shtetit të së drejtës.
Është hera e parë që Komisioni tenton të ndërmarrë hapin e mbajtjes së parave për shkak të shqetësimeve për sundimin e ligjit në një shtet anëtar.
Presidentja e KE-së Ursula von der Leyen filloi procesin e pezullimit të financimit në prill të këtij viti duke përdorur mekanizmin e sundimit të ligjit, i njohur gjithashtu si mekanizmi i kushtëzimit, i cili u zbatua në vitin 2021 për të siguruar që anëtarët e BE-së t’u përmbahen parimeve të përgjithshme të bllokut.
Kushti kryesor për aktivizimin e mekanizmit është besimi se fondet e BE-së po keqpërdoren.
Hungaria ka treguar gatishmëri për të përballuar problemin. Ajo njoftoi krijimin e një organi të pavarur që do të mbikëqyrë përdorimin e fondeve të BE-së.
Budapesti mund të shmangë ngrirjen e fondeve të tij nëse heq arsyet për ngrirjen e propozuar përpara afatit.
Ngrirja e fondeve të Hungarisë duhet të miratohet brenda një muaji nga një shumicë e kualifikuar e shteteve anëtare.
Megjithatë, me vendim të shteteve anëtare, afati mund të shtyhet edhe për dy muaj. Për të bllokuar fondet, një shumicë e 15 vendeve të BE-së që përfaqësojnë 65 përqind të popullsisë së Unionit do të duhet të miratojnë planin.
Si reaguan vendet e BE-së? Polonia mbështet Hungarinë
Varshava theksoi se do të kundërshtojë “çdo lëvizje” të Brukselit për t’i mohuar Hungarisë 7.5 miliardë euro fonde evropiane.
“Polonia do të kundërshtojë me forcë çdo lëvizje të institucioneve evropiane për t’i mohuar fondet një vendi anëtar, në këtë rast Hungarisë, në një mënyrë absolutisht të paautorizuar,” u tha gazetarëve kryeministri polak Mateusz Morawiecki.
Kreu i qeverisë nacionaliste-populiste polake, gjithashtu në konflikt me Brukselin, i cili e akuzon atë për shkelje të shtetit të së drejtës, kujtoi se kolegu dhe aleati i tij hungarez, Viktor Orbán, kishte përgatitur tashmë një “plan marrëveshjeje me Komisionin Evropian”.
Hungaria në fushatën zgjedhore italiane
Liderja e ekstremit të djathtë të Italisë, Giorgia Meloni, favoritja në zgjedhjet e 25 shtatorit të Italisë, thotë se këtu ka një çështje sovraniteti, e cila herët a vonë do të duhet të trajtohet.
“Organet vendimmarrëse evropiane janë organe drejtuese”, shpjegoi Meloni.
“Ne themi se sovraniteti është i popullit dhe ai shprehet në zgjedhjet parlamentare. Është një diskutim që duhet ta bëjmë me mirësjellje, por nuk do të thotë largim nga BE, por riparime”, tha ajo.
“Orbani do të vendosë, por unë nuk bëj atë që thotë Orban, kam parasysh vetëm interesin kombëtar italian”, vijoi ajo.
Megjithatë, “Unë nuk jam dakord me atë që BE-ja po bën me Hungarinë. Ne nuk jemi të interesuar për ndarjen e Evropës, por për një bashkim më të fortë të Evropës kundër kundërshtarëve të saj. Në asamblenë e OKB-së, Hungaria nuk votoi me Rusinë, por me Evropën. Dhe Polonia është në vijën e parë të konfliktit me Rusinë dhe po merr refugjatë nga Ukraina”, theksoi Meloni.
Kreu i Partisë Demokratike, Enrico Letta, u distancua ashpër nga kjo aleancë. “Ne nuk duam një Itali që është e lidhur me Hungarinë” .
“Ne nuk duam një Itali që ia vë syrin Orbanit dhe Putinit, ne duam një Itali që është në zemër të Evropës dhe që është besnike ndaj aleancave të saj”, shtoi ai.
Sllovakia dhe Kroacia për marrëveshje ndërmjet Komisionit dhe Budapestit
Kryeministri sllovak Eduard Heger vëren se gjatë miratimit të buxhetit të BE-së, kushtëzimi me sundimin e ligjit u miratua gjithashtu për të ndihmuar në luftën kundër keqpërdorimit të fondeve të BE-së në shtetet anëtare.
“Ky është, në fund të fundit, një prioritet afatgjatë i qeverisë sime. Sllovakia e di shumë mirë nga përvoja e saj, nga ditët e qeverive të mëparshme, se çfarë do të thotë të vjedhësh fondet e BE,” tha ai.
Ai gjithashtu vuri në dukje se Hungaria dhe Komisioni Evropian tani janë duke komunikuar intensivisht për një sërë masash që Budapesti është e gatshme të marrë për të forcuar strukturat për mbrojtjen e fondeve evropiane. Prandaj, nuk është e nevojshme të mohohet tërheqja e fondeve nga Hungaria. “Sigurisht, ky është skenari i dëshiruar”, tha Heger.
Sipas tij, propozimi i Komisionit nuk mund të vihet në veto. Heger kujtoi se versioni përfundimtar i propozimit do të vendoset me shumicë të cilësuar të anëtarëve të BE-së pas skadimit të periudhës njëmujore.
Sllovakia është e gatshme të mbështesë një zgjatje për dy muaj të tjerë për t’i dhënë Hungarisë më shumë kohë për negociata, tha kryeministri sllovak.
“Kroacia mbështet të gjithë mekanizmat për të mbrojtur shtetin e së drejtës, duke përfshirë edhe këtë me kusht”, tha të martën në Bruksel Andreja Metelko-Zgombicc, Sekretarja e Shtetit kroat për Evropën. Atje ajo mori pjesë në një mbledhje të Këshillit të Çështjeve të Përgjithshme.
Ajo tha se do të dëshironte që Brukseli dhe Budapesti ta zgjidhin mosmarrëveshjen e tyre me marrëveshje. Budapesti mund të shmangë sanksionet nëse heq me kohë arsyet që kanë nxitur këtë propozim të Komisionit.
“Jemi të lumtur të dëgjojmë se Komisioni dhe Hungaria kanë rënë dakord për një kornizë kohore për zgjidhjen e kësaj çështjeje, e cila mund të zgjasë maksimumi dy muaj dhe se ka vend për marrëveshje. Ne dëshirojmë që këto mekanizma parandalues të funksionojnë dhe të arrijnë qëllimin e tyre”, tha Metelko-Zgombicc.
Bukuresht: Një masë drastike duhet diskutuar dhe vërtetuar mirë
“Perspektiva e Rumanisë është se çdo masë drastike duhet të diskutohet mirë dhe të jetë e bazuar mirë,” tha të martën presidenti rumun Klaus Iohannis.
“Unë ende shpresoj që të jenë gjetur kanalet e komunikimit ndërmjet Brukselit dhe Budapestit dhe zgjidhjet e këtyre problemeve, sepse përndryshe frontet shtrëngohen, mosmarrëveshja rritet – dhe nuk mendoj se dikush dëshiron kriza të reja brenda BE-së që thjesht nuk mund të sjellin asgjë të mirë. Shpresoj se rruga e dialogut për këtë temë do të vazhdojë”, tha Iohannis në New York.
Austria nuk dëshiron të bëjë kompromis për shtetin e së drejtës
Ministrja austriake e Çështjeve Evropiane, Karoline Edtstadler tha të martën para një takimi me kolegët evropianë në Bruksel se Budapesti tashmë ka paraqitur hapat e reformës dhe një plan dhe se tani pyetja është se si do ta trajtojë presidenca çeke idenë e Komisionit Evropian.
“Ajo që është e rëndësishme për mua është se nuk duhet të ketë kompromis në lidhje me sundimin e ligjit”, ka theksuar ajo.
Ka një “procedurë të qartë”, tha ministrja austriake. Ajo shtoi se “të gjithëve duhet t’i jepet mundësia që në këtë procedurë të paraqesë idetë dhe konceptet e veta dhe të kthehet në rrugën e shtetit ligjor”.
Çfarë thotë Hungaria?
“Vera ishte një periudhë shumë konstruktive e fokusuar në zgjidhje dhe kjo është arsyeja pse Hungaria propozoi 17 masa që mund të zgjidhin të gjitha dyshimet në procedurën e kushtëzimit dhe kjo u miratua nga Komisioni Evropian të dielën”, tha ministrja hungareze e Drejtësisë Judit Varga në 20 shtator në Bruksel.
“Hungaria tani është plotësisht e përkushtuar për zbatimin e këtyre masave,” shtoi Varga përpara takimit të Këshillit të Çështjeve të Përgjithshme.
Varga tha se Hungaria duhet të ketë kohë deri në mes të nëntorit pasi Budapesti duhet “të krijohen institucione të reja dhe për këtë ju duhet të punësohet staf i ri”.
Ajo theksoi se nevojiten rregullime ligjore dhe u bëri thirrje anëtarëve të tjerë të Unionit që të jenë tolerantë, pozitivë dhe konstruktivë.
Shtatëmbëdhjetë propozime hungareze kanë për qëllim kryesisht kontrollin e përdorimit të fondeve të BE-së, duke përfshirë krijimin e një organi të pavarur që do të mbikëqyrte zbatimin e rregullave për përdorimin e parave evropiane.
Qeveria hungareze ka premtuar se do ta bëjë më të lehtë për bizneset e vogla dhe të mesme aplikimin për fondet e BE-së dhe bashkëpunim më të ngushtë me OLAF, zyrën evropiane kundër korrupsionit.
