Shoqata e kompanive të huaja me prodhim të avancuar teknologjik thotë se paqëndrueshmëria politike në Maqedoni po e “shqetëson” seriozisht biznesin dhe për këtë arsye ka gjithnjë e më pak investime të reja të huaja në vend, si dhe mungesë të qasjes serioze në tërheqjen e kapitalit të huaj.
Investimet e huaja luajnë një rol të rëndësishëm në nxitjen e rritjes ekonomike, veçanërisht për vendet e vogla dhe të hapura si kjo e jona. Ato kanë një ndikim pozitiv në punësimin, diversifikimin sektorial dhe eksportin, futjen e teknologjisë së avancuar, rritjen e konkurrencës dhe krijimin e kapitalit njerëzor. Sipas raportit të rregullt vjetor të Bankës Botërore në fushën e investimeve të huaja direkte, rezultatet për Maqedoninë në krahasim me vendet e Ballkanit Perëndimor treguan se vendi ynë është në fund të tabelës për investimet e huaja direkte në tre vitet e fundit dhe në vitin 2022, investimet e huaja neto në Maqedoni ishin 5 për qind të PBB-së, në Mal të Zi 13.5 për qind, në Serbi 7 për qind, në Shqipëri 6 për qind, në Kosovë 6.5 për qind.
Shoqata e kompanive të huaja me prodhim të avancuar teknologjik thotë se paqëndrueshmëria politike në Maqedoni po e “shqetëson” seriozisht biznesin dhe për këtë arsye ka gjithnjë e më pak investime të reja të huaja në vend, si dhe mungesë të qasjes serioze në tërheqjen e kapitalit të huaj. “Shteti duhet ta lërë mënjanë populizmin dhe të shikojë vendet e rajonit që ofrojnë një klimë shumë më të mirë biznesi, për dallim nga Maqedonia. Në vend duhet të kihet parasysh se si zbatohen standardet botërore për të zhvilluar një biznes fitimprurës”, tha Viktor Mizo, kryetari i Shoqatës së Kompanive të Huaja me Prodhim të Avancuar Teknologjik. Siç thekson ai, në Maqedoni në pesë vitet e fundit pothuajse nuk ka politikë për investime të reja të huaja, e aq më pak shqetësim për investitorët ekzistues dhe mungon një strategji për tërheqjen e tyre. Në tre muajt e parë të vitit, gjithsej investimet e huaja direkte në vend arritën në 126.5 milionë euro dhe krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar, u regjistrua një rënie prej 10.4 milionë euro.
Sipas ekspertit ekonomik Zdravko Saveski, pjesa e kapitalit të huaj tregon gjithë cektësinë e pohimit që është bërë në vazhdimësi për 30 vjet se prosperiteti i vendit tonë është i lidhur me tërheqjen e investimeve të huaja. “Prosperitet nga kapitali i huaj nuk gjendet askund. Është shkatërruese që në Maqedoni i gjithë diskutimi për investimet e huaja reduktohet në monitorimin e sasisë totale të investimeve të huaja në vend. Janë disa pyetje që ngrihen, por janë të ndrydhura, sa investime të huaja janë spekulative dhe sa produktive dhe pse për shembull vitin e kaluar kemi pasur më shumë investime nga Ishujt e Virgjër Britanikë se sa nga të gjitha Shtetet e Bashkuara të Amerikës? Dhe ku kanë përfunduar, për shembull, ato 150 milionë euro investime nga Ishujt britanike, sa vende pune kanë krijuar?”, pyet Saveski.
Sa i përket investimeve produktive, përveç atyre spekulative, siç shton ai, padyshim që mungesa e fuqisë punëtore në dispozicion është një pengesë e madhe për rritjen e tyre të mëtejshme dhe pa u zgjidhur kjo çështje, ndoshta nuk mund të presim një rritje serioze të investimeve të huaja produktive. “Por kur flasim për fuqinë punëtore në dispozicion, gjithmonë duhet të kemi parasysh se rritja e çmimit të punës ka tendencë të rrisë fuqinë punëtore në dispozicion”, thekson Saveski.
Shumë vende, kryesisht vende në zhvillim dhe vende në tranzicion, synojnë të tërheqin investime të huaja direkte (IHD) duke ofruar kushte më të mira për investitorët potencialë. Qeveritë e mëparshme në Maqedoni sollën një sërë stimujsh ligjorë për hapjen e fabrikave të kompanive të huaja në zonat zhvillimore teknologjike industriale në Maqedoni, si lirimi disa vjeçar nga pagesa e kontributeve për punëtorët, vendosja e tarifave doganore preferenciale, infrastrukturë falas dhe përfitime të tjera. Efektet e investimeve të huaja direkte janë veçanërisht të rëndësishme për ekonominë e përgjithshme.
Investimet e huaja direkte janë pjesë e globalizimit modern ekonomik. Përfitimet e investimeve të huaja direkte janë të shumta dhe përfshijnë ndryshimin e proceseve ekonomike dhe rritjen e efikasitetit ekonomik. Kur flitet për përfitimet e investimeve të huaja direkte, theksi zakonisht vihet në prezantimin e teknologjive të reja, qasjen e re dhe të përmirësuar të menaxhimit dhe marketingut, mënyrat dhe format e reja të organizimit të punës, motivimin e fuqisë punëtore për të rritur kualifikimet dhe aftësitë e punës.
