Duke lundruar lart mbi pyllin e dendur ukrainas, droni luftarak dalloi një kolonë të gjatë ruse që gjarpëronte në rrugë nga drejtimi i kufirit bjellorus. Operatori i dronit, duke operuar nga larg, përdori kamerat e dronit për të skanuar vijën për shenja të mbrojtjes ajrore, më pas zgjodhi objektivin e tij.
Bombat goditën në mes të kolonës dhe njëra pas tjetrës rezervuarët e karburantit shpërthyen në një reaksion zinxhir, topat e zjarrit ndezën ekranin e pilotit të dronit. “Unë mendoj se kjo është arritja ime më e madhe,” tha piloti i koduar “Odesa” për The Times. “Kjo ndaloi ofensivën në drejtim të Chernihiv dhe Kievit sepse armiku kishte pajisje, por jo karburant.”
Odesa, një oficer i lartë në shërbimin e inteligjencës ushtarake të Ukrainës, operacon Bayraktar TB2, një dron luftarak turk i bërë i famshëm nga videot e shumta të sulmeve të tij precize ndaj forcave ruse të postuara në internet.
Ai kreu dhjetëra fluturime me avionët TB2, duke shkatërruar më shumë se pesëdhjetë objektiva me vlerë të lartë, nga sistemet e raketave kundërajrore deri te depot e municioneve. “Odesa” është piloti i pare i një Bayraktar-i që flet publikisht për misionet e tij. “Të punosh me Bayraktar është e ngjashme me një proces kirurgjik,” thotë ai.
“Nuk është një mjet i mbështetjes ajrore për ushtrinë, si helikopterët sulmues apo aeroplanët. Qëllimi ynë është të detyrojmë armikun të ndalojë avancimin duke shkatërruar karburantin, municionin. Unë u mohoj atyre mjetet për të sulmuar forcat tona”.
Trajnim i kërkuar
Për të fluturuar me dronin TB2, atij iu desh të kalonte një sërë testesh, përpara se të ndiqte stërvitjen me ekipin Baykar. Një trajner shqyrtoi me kujdes gjendjen e tij emocionale dhe aftësinë e tij për të qëndruar i qetë nën presion. Meqenëse droni mund të kalojë më shumë se 24 orë në ajër, një tjetër testoi aftësinë e tij për të qëndruar i fokusuar për periudha të gjata kohore në detyra monotone, të tilla si kërkimi i shkurreve për artileri të fshehur ose sisteme kundërajrore.
Gjithçka u shpërblye kur rusët filluan të përparonin drejt Kievit, kryeqytetit të Ukrainës, në shkurt. Dronët e njësisë së tij ishin vazhdimisht në ajër në kulmin e betejës për Kievin, me pilotët që fluturonin në misione rraskapitëse dhjetë-orëshe me shumë pak gjumë, ndërsa familjet e tyre iknin nga vendi.
Bayraktar TB2, me një hapje krahësh prej 12 metrash dhe një shpejtësi maksimale prej 218 kilometrash në orë, është më i vogël dhe më i ngadalshëm se shumica e dronëve luftarakë të NATO-s, por është shumë më i lirë për t’u prodhuar. Ai mund të kalojë gjithë ditën dhe natën në një lartësi prej 7600 metrash, gjë që i mundëson të kryejë detyra afatgjata zbulimi me kamera të fuqishme dixhitale dhe termike.
Ata kthehen plot vrima
Ai ka një tregues lazer objektiv, i cili ndihmon artilerinë dhe mund të qëllojë me katër lloje armësh, të cilat mund të jenë një kombinim i raketave inteligjente të drejtuara me lazer, bombave ose raketave.
Për shkak se Ukraina ka kaq pak dronë luftarakë, “Odesa” thekson se ai ndjen një përgjegjësi të thellë për secilin që hedh në ajër. “Unë jam si një argjendar që i do veglat e tij dhe i përdor gjithmonë me doreza prej kadifeje”, thotë ai duke buzëqeshur. Megjithatë, këta dronë janë të prekshëm ndaj sistemeve të sofistikuara ruse të mbrojtjes ajrore dhe madje edhe operatorët më të kujdesshëm ka ndodhur t’i humbasin ato. Ukraina, thotë ai, ka nevojë urgjente për zëvendësime për dronët e humbur.
Në një rast, sistemi raketor rus S-300 zbuloi TB2 të tij pranë termocentralit bërthamor në Zaporizhia. “Pashë një lëshim rakete dhe një shpërthim aty pranë dhe humba kontaktin. Ne ishim të mërzitur sepse menduam se kishim humbur dronin”.
Pak orë më vonë, TB2 u kthye për mrekulli, duke kryer një ulje automatike në aeroportin e tyre. “Ishte plotësisht i shpuar, plot vrima, por funksionoi”, thotë “Odesa”. “Pas kësaj u rindërtua dhe bëri shumë gjëra të mira”.
Në një rast tjetër, një avion luftarak rus goditi një nga dronët me një raketë ajër-ajër. Ajo vazhdoi të fluturonte, por “Odesa” nuk mund t’i kuptonte leximet dhe iu desh të ndërpresë misionin. Pavarësisht kësaj, droni arriti të kthehej në bazë, megjithëse me dëmtime të mëdha. “Cilësia e këtij droni është mbresëlënëse. Pothuajse të gjitha sistemet e fluturimit janë të dyfishta, në mënyrë që sistemet rezervë t’i rikthejnë ato edhe me dëmtime të konsiderueshme”.
Si një lojë shahu
Puna e tij, thotë ai, është bërë si një lojë shahu, ku secila palë mëson më shumë për aftësitë e tjetrës ndërsa lufta përparon. Rusët po përpiqen të krijojnë mbrojtje ajrore për t’i zënë pritë një TB2 gjatë rrugës për në një objektiv të vlefshëm dhe pilotët e dronëve po përpiqen të gjejnë rrugë drejt objektivave të tyre duke shmangur zonat ku mbrojtja ajrore mund të fshihet.
SHBA ka premtuar t’i dërgojë Ukrainës një dron më të madh dhe më të shpejtë, një Grey Eagle, i cili do t’i jepte popullit të saj një rol të ri të fuqishëm në luftë, thotë “Odesa”.
“Ne jemi të ngazëllyer nga mendimi për të operuar Grey Eagle dhe për të ndarë përvojat tona. Dronët nga vendet e përparuara si Izraeli dhe Shtetet e Bashkuara nuk kanë përvojë në luftimin e një ushtrie të teknologjisë së lartë si ajo e Rusisë. Mbrojtja e tyre ajrore është një nga më të fuqishmet në botë”.
