Situata në veri të Kosovës është e tensionuar, apo jashtëzakonisht e “ndezshme”, lexohet pothuajse në të gjitha mediat rajonale në javët e fundit.
Situata ka qenë e tillë, në fakt, që nga momenti kur popullata serbe në tri komuna në veri të Kosovës vendosi të protestojë.
Protestat, të cilat po hyjnë në javën e tretë, u nxitën nga arrestimi i një ish-pjesëtari të policisë së Kosovës, me kombësi serbe, i dyshuar për përfshirje në akte kriminale të terrorizmit dhe sulm ndaj rendit kushtetues.
Duke reaguar ndaj kësaj ngjarjeje, serbët nga veriu i Kosovës që nga 10 dhjetori po qëndrojnë roje në barrikadat që kanë vendosur në pikën kufitare Jarinje dhe Bërnjak.
Duke analizuar situatën në veri të Kosovës, ish-zëvendëskryeministri në Qeverinë e Serbisë, psikologu Zharko Koraç, thotë se kriza aktuale është shumë më e rëndë se sa duket në pamje të parë, duke shtuar se presidenti serb Aleksandar Vuçiç bëri një “gabim kur kërkoi që përfaqësuesit e serbëve në veri të Kosovës të largohen nga të gjitha institucionet ku janë”.
Tensionet në maksimum
“Parlamenti, qeveria, bashkitë dhe policia. Pra, ne kemi një situatë në veri të Kosovës ku nuk kemi fare polici. Kurti dërgoi disa policë të tij dhe përfaqësuesit e KFOR-it janë në detyrë, por reagimi për arrestimin e njërit prej atyre ish-policëve janë këto barrikada, të cilat janë ngritur dhe dy vendkalime janë plotësisht të bllokuara, por një situatë në të cilën nuk ka policë, sepse ata kanë qenë serbë në policinë e Kosovës, dhe nuk ka serbë të tjerë në institucionet e Kosovës, do të thotë se nuk ka asnjë institucion përveç KFOR-it dhe Qeverisë së Kosovës që mund të ndikojë në zgjidhjen e ndonjë tensioni apo çdo problem që shfaqet”, thotë Koraç.
Tensionet në veri të Kosovës, pra edhe ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, u ngritën në maksimum, shpjegon Koraç, dhe ajo që është shumë interesante, thekson ai, pikërisht në kohën kur Gjermania dhe Franca dërguan propozimin se cila është zgjidhja përfundimtare për marrëdhëniet mes “Beogradit dhe Prishtinës”.
Ajo që është mjaft e qartë, shton ai, është se megjithëse Perëndimi është vetëm formalisht “i heshtur”, fakti është se ai ushtron shumë presion mbi të dyja palët, kryesisht për shkak të luftës në Ukrainë dhe “përpjekjes për të mos hapur një të re”.
Nëse qëllimi i rritjes së tensioneve është qetësimi i situatës me njohjen reciproke të pavarësisë ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, siç e interpretojnë disa analistë politikë krizën aktuale, ky është një keqinterpretim i situatës, thotë Koraç.
Mendimi i tij është se qëndrimet e palës serbe dhe asaj kosovare në këtë moment janë aq të largëta sa të krijohet përshtypja se një marrëveshje është pothuajse e pamundur.
“Nuk do të ketë njohje reciproke, ajo do të formulohet ndryshe si marrëveshje gjithëpërfshirëse, por në këtë moment as Albin Kurti (kryeministri i Kosovës) nuk është i gatshëm të pranojë Bashkimin e Komunave Serbe në veri të Kosovës, i cili është nënshkruar vite më pare nga qeveria e Thaçit. Ai i referohet Gjykatës Kushtetuese të Kosovës, e cila e ka kontestuar si antikushtetuese”.
Nuk ka gatishmëri për kompromis
Nga ana tjetër, shton Koraç, as presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç, nuk është i gatshëm të angazhohet në krijimin e një marrëveshjeje gjithëpërfshirëse.
“As Vuçiq nuk është i gatshëm të arrijë përfundimisht një marrëveshje gjithëpërfshirëse që mund ta zgjidhë përfundimisht këtë pikë konflikti të vazhdueshëm. Në këtë moment, as Prishtina dhe as Beogradi nuk janë të gatshëm të arrijnë një zgjidhje të kënaqshme. Unë shoh që Kurti ka deklaruar se ato barrikada do të duhet të hiqen me dhunë, kështu që po merr një rrugë me rrezik të lartë të konfrontimit të plotë me Beogradin. Vuçiç për momentin duket se nuk dëshiron fare të gjejë një zgjidhje përderisa është në pushtet dhe prandaj është një konflikt shumë më serioz se sa duket”, thotë Koraç.
Megjithatë, ajo që mund të jetë të paktën pak qetësuese është se gjasat për një konflikt ushtarak ndërmjet Serbisë dhe Kosovës janë shumë të vogla, shpjegon Koraç.
“Jo, kjo është ajo që më së paku pres – një konflikt ushtarak. Sipas Marrëveshjes së Kumanovës, marrëveshje fillestare, policia dhe ushtria serbe nuk mund të vijnë në pesë kilometra nga kufiri i Kosovës, nga pala serbe, pavarësisht se në një marrëveshje të mëvonshme, një pjesë më e vogël e ushtrisë dhe policisë serbe është lejuar të kalojë kufirin, por ka shumë më tepër gjasa që të ketë një konflikt mes policisë së Kosovës dhe KFOR-it, me serbët e armatosur nga veriu i Kosovës. Më duhet të kujtoj se një polic i Kosovës është qëlluar dhe plagosur. Aty ka njerëz të armatosur dhe ka shumë paligjshmëri në veri të Kosovës. Çdo skenar është i mundshëm, përfshirë atë që do të provokohej qëllimisht dhe që do të çonte në konfliktin e përmendur në një moment”, arsyeton Koraç.
Ndërkohë, BE dhe SHBA po përpiqen të frenojnë retorikën përmes diplomacisë së intensifikuar dhe të sjellin negociatorët nga Beogradi dhe Prishtina në tryezë në kërkim të një zgjidhjeje të përhershme mes dy palëve.
Autoritetet nga Kosova e shohin njohjen e pavarësisë së Kosovës nga pala serbe si një zgjidhje të përhershme dhe një dritë jeshile për anëtarësimin në OKB dhe organizatat ndërkombëtare, ndërsa Serbia pret një “zgjidhje kompromisi” që do të ruante zyrtarisht dhe ligjërisht integritetin e saj territorial, në thelb pushtetin në veri të Kosovës, të cilin Prishtina nuk e pranon.
