Kosova thotë se dëshiron të bëhet anëtare e NATO-s sa më shpejt të jetë e mundur, mirëpo përderisa katër anëtarë të kësaj aleance perëndimore nuk e njohin atë si një shtet të pavarur, Kosova nuk mund as të marrë pjesë në aktivitetet e partneritetit ushtarak.
“Qëllimi ynë është të bëhemi pjesë e infrastrukturës globale të sigurisë, të kontribuojmë për paqen”, i tha Presidentja Vjosa Osmani Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s Jens Stoltenberg gjatë një takimi muajin e kaluar.
Osmani po i referohej shpresave të Kosovës për t’u bërë pjesë e programit të Partneritetit për Paqen të NATO-s, një skemë bashkëpunimi e operuar nga aleanca ushtarake perëndimore që përfshin shtete të ndryshme evropiane dhe euroaziatike.
Në Ministrinë e Mbrojtjes së Kosovës, drejtori i zyrës për media Ibrahim Shala i tha BIRN se “orientimi politik dhe strategjik i Kosovës është anëtarësimi në NATO, dhe në shumë institucione shtetërore, realizimi i këtij objektivi, përfshirë anëtarësimin në Partneritetin për Paqe, është në proces e sipër”.
Jeffrey Hovenier, i nominuar për ambasadorin e ardhshëm amerikan në Kosovë, deklaroi më 7 tetor se ai mbështet “zhvillimin e vazhdueshëm gradual dhe transparent të Forcës së Sigurisë së Kosovës në një forcë mbrojtëse territoriale multi-etnike, ndërvepruese të NATO-s”.
“Duke u mbështetur në zbarkimin e parë ndërkombëtar të Kosovës së bashku me forcat amerikane dhe organizimin e parë të stërvitjeve Defender Europe 21 [nga 17-29 maj në fshatin Babaj i Bokës në komunën e Gjakovës], ne mund ta ndihmojmë në transferimin e Kosovës nga një konsumator në një ofrues të sigurisë”, shtoi Hovenier.
Megjithatë, përkundër perspektivës optimiste në Prishtinë, kontrolluesi i fakteve i BIRN argumenton se pengesat politike nuk do ta lejojnë Kosovën të bëhet anëtare e NATO-s në të ardhmen e afërt, apo edhe të përfshihet në programin e nivelit më të ulët të Partneritetit për Paqe. Sipas kontratës, Serbia, e cila deklarohet se nuk ka ndërmend të bëhet pjesë e NATO-s, iu bashkua Partneritetit për Paqe në vitin 2006 dhe që atëherë ka bashkëpunuar me këtë aleancë.
Mosnjohja pengesë për anëtarësimin
NATO ka një prezencë të forcave paqeruajtëse, KFOR, në Kosovë qysh nga përfundimi i luftës në vitin 1999. Mirëpo janë katër shtete anëtare të NATO-s të cilat nuk e kanë njohur Kosovën si të pavarur – Spanja, Rumania, Sllovakia dhe Greqia.
Derisa këto vende ta bëjnë një gjë të tillë, nuk do të jetë e mundur që Kosova të anëtarësohet në NATO ose të futet në një marrëveshje për të bashkëpunuar me aleancën përmes programit të saj të Partneritetit për Paqe.
“Nuk ka vend [për Kosovën] të anëtarësohet pa u njohur [nga të katër shtetet]”, tha Lulzim Peci, ekspert i marrëdhënieve ndërkombëtare me seli në Kosovë për BIRN.
Neni 5 i traktatit themeltar të NATO-s ruan parimin e mbrojtjes kolektive – “një su lm kundër një aleati konsiderohet si një sulm kundër të gjithë aleatëve”. Ky parim ka dekurajuar prej kohësh vendet anëtare të NATO-s që të pranojnë vende të reja që janë përfshirë në konflikte të pazgjidhura, të tilla si aspirantët e vjetër Ukraina dhe Gjeorgjia.
