“Kam marrë pjesë në takimin që kanë pasur Dritan Abazoviq dhe Gjorgje Raduloviq në Washington, nuk mund të them se çfarë kanë thënë sepse takimi nuk ka qenë publik, por mund të them se i kam pyetur për kërcënimet që Beogradi dhe Moska i bëjnë orientimit perëndimor të Malit të Zi, si dhe për rolin e Kishës Ortodokse Serbe”, tha për televizionin malazez “Gradska”, Edward Joseph, profesor në Universitetin Johns Hopkins dhe një nga ekspertët kryesorë amerikanë për Ballkanin.
Ai ka theksuar se ka marrë konfirmimin se qëndrimi zyrtar i Abazoviqit dhe Raduloviqit është që të ruajnë orientimin perëndimor të Malit të Zi.
Jozeph ka folur për emërimin e ambasadorëve të rinj amerikanë në vendet e rajonit, duke konfirmuar synimin e presidentit amerikan Joe Biden dhe administratës së tij për t’u përballuar me problemet në Ballkan.
Ai vlerësoi se të gjitha problemet në Mal të Zi janë të menaxhueshme.
“Shqetësimet që kanë serbët në Mal të Zi janë të njëjtat shqetësime që kanë serbët në Bosnjë, ose kroatët, ose boshnjakët, ose malazezët. Të gjitha këto janë probleme të zgjidhshme, kur të gjithë pranojnë rendin perëndimor. Kur promovoni rendin alternativ të Rusisë dhe Kinës dhe largoheni nga demokracia, atëherë këto probleme nuk janë të zgjidhshme”, tha Joseph.
Duke iu përgjigjur pyetjes nëse Washingtoni dhe Brukseli e kuptojnë se faktori kyç dhe shkaktari kryesor i trazirave në rajon është presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, Joseph u përgjigj kështu:
“Mendoj se ka një kuptim që Vuçiqi është problemi, por nuk besoj se e kuptojnë këtë nga kjo anë e Atlantikut. Dhe nuk po flas vetëm për Washingtonin, po flas për Amerikën, Bashkimin Evropian dhe shumicën e kryeqyteteve. Vuçiqi është një problem shumë specifik, një problem shumë i qartë, dhe po ju them, problemi është aq i dukshëm sa nuk mund të shihet. Mund t’jua shpjegoj këtë, por përgjigja e shkurtër për pyetjen tuaj është – jo. Ata nuk mund ta kuptojnë burimin e vërtetë të problemit, as nuk e kuptojnë se si të merren me të”.
Duke folur për rolin e SHBA-së në Ballkan, Joseph thotë se ambasadorët e sapoemëruar nuk mund ta hartojnë vetë politikën dhe të shkojnë kundër politikës zyrtare të vendeve.
“Thjesht nuk është e mundur. Megjithatë, në Ballkan gjërat nuk funksionojnë ekskluzivisht kështu – ka një hapësirë të madhe që kanë ambasadorët amerikanë në rajon. Ambasadorët gjithashtu ndihmojnë në formimin e politikës së Washingtonit përmes asaj që thonë dhe rekomandojnë. Ambasadori amerikan luan një rol shumë të rëndësishëm në formimin dhe ekzekutimin e diplomacisë amerikane në Ballkan, si agjent në terren dhe si burim informacioni”, tha Joseph.
Sipas tij, për këtë arsye, emërimi i ambasadorit Christopher Hill në Serbi është shumë i rëndësishëm.
“Përvoja që Ambasadori Murphy dhe Ambasadori Howiener po sjellin në Bosnjë dhe Kosovë dhe Ambasadori Hill janë njerëz që kanë kaluar përmes marrëveshjeve dhe negociatave të paqes, të cilët kanë qenë atje për të parë se si ka ecur progresi. Kjo është shumë e rëndësishme dhe më duket inkurajuese”, tha Joseph.
Ai shton se ajo që mungon është një strategji për t’u marrë me problemin real në rajon, e ajo është – “çfarë të bëhet me regjimin e Vuçiqit në Beograd?”
“Fakti është se, pavarësisht se sa të mirë janë këta ambasadorë dhe të gjitha emërimet e tjera të Sekretarit Blinken dhe Presidentit Biden, nëse nuk ka strategji për t’u marrë me këtë problem, përparimi është shumë i kufizuar. Do të ketë shumë pak përparim, përfshirë Bosnjën, me këto negociata të vështira që po zhvillohen aktualisht. Edhe në Kosovë, e cila në fakt është thelbësore për të gjithë rajonin. Kjo është çështja – keni hapur pyetjen e duhur, absolutisht”, tha Joseph.
Siç theksoi ai, problemi në Ballkan është se një vend nuk e pranon rendin perëndimor – dhe ai shtet është Serbia.
“Kjo është e vërtetë. E keni vënë re që në fillim. Ky është një problem i veçantë për regjimin e Vuçiqit dhe për vetë presidentin Vuçiq, por problemi strategjik është Serbia, e cila nuk ka mundur ta pranojë urdhrin perëndimor që nga vrasja e kryeministrit Zoran Xhinxhiq. Dhe ky është problemi. Vuçiqi e solli atë në një gjendje ku nuk është më. Ai është partner strategjik i Rusisë dhe Kinës, që do të thotë, në një farë mënyre, se rreziqet për Shtetet e Bashkuara dhe partnerët e tyre janë në fakt më të larta se në vitet 1990”, tha ai.
Joseph tha gjithashtu se e ka ndjekur fjalimin e fundit të përfaqësuesit amerikan për Ballkanin, Gabriel Escobar, i cili ka pasur një dëgjim në Kongresin Amerikan për situatën në këtë rajon.
“E pashë drejtpërdrejt. Ky është pozicioni bazë i politikës amerikane. Nuk kishte asgjë tronditëse në të, gjë që do të ishte tepër befasuese. Escobar vuri në dukje rreziqet në rajon. Ai vuri në dukje kërcënimet nga Rusia dhe Kina dhe rëndësinë e përgjithshme të procesit të zgjerimit të Bashkimit Evropian. Ai, natyrisht, preku lehtë vështirësitë reale në rajon dhe, për mendimin tim, problemin e përgjithshëm – problemet në rajon që po përkeqësohen dhe po bëhen shumë serioze, përfshirë ato në Bosnjë. Sidomos në Bosnjë dhe Kosovë. Në përgjithësi, ne ende kemi konfuzion në Perëndim. Jo vetëm në Washington, por edhe në Bruksel. Ky është një problem real në rajon dhe ne jemi të hutuar nga ajo që duket të jetë një kompleks problemesh dhe krizash në disa vende”, u shpreh Joseph.
