Miliarda njerëz i kthyen sytë e tyre drejt stadiumit Lusail të Katarit të dielën, ndërsa Argjentina u kurorëzua kampione e Kupës së Botës pas një finale drithëruese kundër Francës.
E megjithatë, në vend që të fokusoheshin te futbolli i mrekullueshëm që sapo kishte parë bota, mediat perëndimore zgjodhën të fiksonin sesi Emiri i Katarit veshi Lionel Messin, kapitenin e Argjentinës, me një rrobë tradicionale arab të quajtur “bisht”.
Reagimet e disa ekspertëve dhe gazetarëve janë pasqyrë e të njëjtit racizëm dhe islamofobi që mbizotëronte si gjatë kampionatit ashtu edhe në vitet që i paraprinë. Përveç kësaj, ata theksojnë mungesën e diversitetit që karakterizon shumicën e redaksive perëndimore dhe që kufizon aftësinë e tyre për të kuptuar pjesën më të madhe të botës, përveçse nëpërmjet stereotipeve.
“Akti i çuditshëm që shkatërroi momentin më të madh në historinë e Kupës së Botës”, lexohet një titull, tashmë i redaktuar, në gazetën britanike Telegraph. “Absolutisht e tmerrshme,” ishte titulli në Fox Sports dhe “i turpshëm”, siç e tha Yahoo Sports.
Të tjerë zgjodhën deklarata haptazi raciste, me reporterin e vjetër të ESPN, Mark Ogden, që shkruante: “Të gjitha fotot u shkatërruan nga dikush që e bëri të vishte një pelerinë që duket sikur do të presë flokët”. Në mënyrë të ngjashme, Dan Walker, një transmetues sportiv, shkroi, në një postim tashmë të fshirë: “Vë bast se Mbappe është i kënaqur që ka arritur të shmangë pelerinën e çuditshme prej rrjetë të zbukuruar me ar”, duke sugjeruar se humbja në finalen e Kupës së Botës do të ishte më mirë.
Një simbol i prestigjit
“Bishti”, i njohur edhe si aba ose abaya në vendet e tjera arabe, është një veshje që simbolizon prestigjin, reputacionin dhe statusin. Ajo është e veshur vetëm në raste të veçanta nga udhëheqës fetarë, udhëheqës politikë ose fisnor dhe është një sukses i madh.
Nderi për të veshur një “bisht”, veçanërisht nëse jeni të veshur me të nga një person i shquar, veçanërisht lideri i Katarit, është një privilegj i rrallë, që të kujton në shumë mënyra të qenit kalorës ose kurorëzim. Të dielën, gjesti shtoi madhështinë e rastit dhe ishte një nderim për suksesin e Messit.
Ky Botëror nuk është vetëm një fitore për Argjentinën. Ai gjithashtu vulosi statusin e Messit në sytë e shumë njerëzve si asi i futbollit – mbi jo vetëm bashkëmoshatarin e tij Cristiano Ronaldo, por ndoshta edhe ikonat më të mëdha të së kaluarës së sportit si Pele dhe Diego Maradona. Ai ka fituar çdo trofe të madh që sporti ka për të ofruar, përfshirë Topin e Artë, i cili i jepet çdo vit lojtarit më të mirë, shtatë herë.
Është e qartë për mua që Messi ka ëndërruar të luajë për Argjentinën që nga fëmijëria. Një pjesë e kësaj ëndrre përfshinte shpresën për të ngritur trofeun e artë të Kupës së Botës për Argjentinën, siç kishte bërë Maradona para tij. Është e kuptueshme të pyesim veten nëse dëshirat e Messit u lanë në hije nga ngjarjet në skenë. Por shkaku i zemërimit të mediave perëndimore nuk është ëndrra e Messit, por një hezitim, i rrënjosur në racizëm dhe orientalizëm, për të pranuar se futbolli dhe festimet mund të duken ndryshe në pjesë të ndryshme të botës.
Messi në asnjë moment nuk u duk se tregoi përbuzje për pelerinën. As fanella e tij me numrin 10 të Argjentinës – aq e famshme sa u shit në mbarë botën para finales – nuk është e mbuluar plotësisht me një pelerinë përtej njohjes.
Nuk është e pazakontë që atletëve fitues t’u jepen dhurata ose veshje karakteristike të kulturave lokale. Shembulli më i mirë është fitorja e Peles në Kupën e Botës 1970 në Meksikë, kur i vendosën një sombrero në kokë. A ishte “vjedhur” momenti i Peles, siç pretendon Channel 7 News i Australisë, në rastin e Messit?
Treguesit e injorancës
Në të vërtetë, që nga dita kur Katarit iu dha e drejta për të pritur Kupën e Botës, mediat perëndimore kanë shprehur “tronditjen” e tyre. Kundërshtimet eurocentrike dhe hipokrite ishin të pranishme gjatë zhvillimit të turneut epokal dhe kanë vazhduar. Shqetësimi në “bishtin” e Messit është vetëm treguesi i fundit i injorancës.
Suksesi i kombëtares marokene në Kupën e Botës ishte një burim krenarie për shumë arabë dhe afrikanë në mbarë botën. Për mua, si një arab me prejardhje nga Iraku, ishte vërtet frymëzuese të shihja fitoren e një kombi tjetër arab dhe të dëshmoja festimet e tyre kulturore të ngjashme. Por si në rastin e “bishtit”, mediat perëndimore shfaqën edhe një herë injorancën anti-arabe pas një sërë fitoresh të Marokut që tronditën shumë njerëz.
ESPN publikoi një foto të lojtarëve të marokenë në sexhde, një simbol i përulësisë ndaj Zotit për miliarda muslimanë në mbarë botën. Por poshtë fotos shkruhej: “Lojtarët dhe stafi marokenë përkulen në respekt të tifozëve të tyre që erdhën në numër të madh”.
Kanali televiziv gjerman i lajmeve Welt krahasoi lojtarët marokenë të cilët festuan duke u drejtuar me gishtin drejt qiellit, me luftëtarët e ISIL-it. Asnjë kanal perëndimor nuk bën paralele të tilla për Messin kur ai feston duke drejtuar gishtin drejt qiellit pasi shënon një gol. Imazhet e lojtarëve marokenë duke festuar me nënat e tyre, një pasqyrim i rëndësisë së familjes në kulturat afrikane dhe arabe, u tallën nga një kanal televiziv danez; marokenët u krahasuan me një familje majmunësh.
E megjithatë, një racizëm i tillë, injoranca dhe paaftësia e plotë në gazetari nuk është krejtësisht befasuese, duke pasur parasysh mungesën e diversitetit në shumicën e redaksive perëndimore. Në Shtetet e Bashkuara, 40 për qind e popullsisë janë jo të bardhë. Por një studim i Institutit Reuters të vitit 2020 zbuloi se afër 90 për qind e kryeredaktorëve janë të bardhë. Përmirësimi i diversitetit në nivelet e larta në redaksitë do të ndihmojë mediat perëndimore të ndërtojnë masa mbrojtëse kundër shfaqjes së injorancës – edhe pse kjo do të kërkonte që këto organizata të pranonin dështimin e tyre për të hequr pengesat për përparimin e gazetarëve jo të bardhë.
Në botën arabe, disa i referohen me dashuri kapitenit argjentinas si “Sheikh Messi”. Dhe kjo është një reflektim i respektit që gëzon. Të mos e njollosim fitoren e lavdishme të tij dhe të Argjentinës me reagime raciste për një gjest admirimi dhe respekti.
