Duke gumëzhurë si një mushkonjë gjigante, një dron i vogël i ngritur nga një fermë në Ukrainën lindore qëndroi pezull për një kohë përpara se të nisej drejt pozicioneve ruse pranë qytetit të shkatërruar nga beteja, Bakhmut.
“Miq, le të shkojmë,” tha piloti, ushtari Yevhen, duke kontrolluar avionin dhe eksplozivët që mbante me një levë.
Të përbërë nga drone komerciale, kompjuterë dhe pajisje lojrash, dronët e punuar me dorë si ky janë bërë një nga risitë më vdekjeprurëse dhe më të përhapura gjatë luftës në Ukrainë, shkruan Andrew E. Kramer në një artikull të botuar në New York Times.
Përgjatë vijës së frontit, dronët zgjerojnë gamën e ushtarëve që mund t’i operojnë me saktësi të lartë për të hedhur granata dore në llogore ose bunkerë të armikut. Dronët kamikaze janë më të lehtat për t’u prodhuar dhe mijëra ushtarë nga të dyja palët tani kanë përvojë në ndërtimin e tyre nga pjesët e vendosura – megjithëse ukrainasit thonë se përdorin armë të tilla më shpesh sesa kundërshtarët e tyre rusë.
Këta avionë të vegjël janë përdorur në mënyrë aktive në fushën e betejës që nga vjeshta e kaluar, shumë kohë përpara se Rusia të thoshte të mërkurën se dy shpërthime mbi Kremlin ishin në fakt një sulm me dron. Kievi dhe Moska fajësojnë njëri-tjetrin për incidentin, dhe nëse dronët sulmues fluturuan vërtet mbi muret e Kremlinit, është e paqartë se çfarë lloji ishin, çfarë rreze veprimi kishin, ose kush ishte përgjegjës.
Personalizimi i avionëve komercialë
Për vite të tëra, Shtetet e Bashkuara kanë vendosur dronët Predator dhe Reaper në Irak dhe Afganistan, të cilët kushtojnë dhjetëra miliona dollarë secili dhe mund të kthehen në bazat e tyre pas gjuajtjes me raketa. Ukraina, në të kundërt, ka përshtatur avionë të vegjël komercialë që janë gjerësisht të disponueshëm për të vëzhguar objektivat e artilerisë dhe për të hedhur granata.
Dronët shpërthyes i përkasin një klase armësh të njohura si municione fluturuese, pasi ato mund të qarkullojnë ose fluturojnë përpara se të qëllohen në një objektiv.
Rusia prodhon drone kamikaze për përdorim ushtarak, Lancer, dhe përdor gjerësisht dronët Shahed që bleu nga Irani. SHBA ka furnizuar ushtrinë ukrainase me Switchblade, një municion i dedikuar fluturues.
Avionë të tillë të prodhuar në mënyrë industriale kanë rreze më të gjatë dhe disa kanë ngarkesë më të lartë se armët e prodhuara në vend të përdorura në Ukrainë. Por Switchblade, si Shahed, shpesh lundron drejt objektivave të para-programuara, për të cilat ushtarët ukrainas thonë se e bën sistemin më pak efektiv sesa alternativat e tyre të krijuara me dorë.
“Potencial i madh”
Ushtarët dhe vullnetarët civilë po i ndërtojnë ato në shtëpitë e tyre, duke eksperimentuar me materiale të printuara 3-D, eksplozivë dhe softuer të personalizuar në përpjekje për t’iu shmangur kundërmasave elektronike ruse.
Disa dronë që ata kanë prodhuar mund të hedhin bomba mjaft të mëdha për të shkatërruar automjete të blinduara dhe mund të ripërdoren, duke kushtuar deri në 20,000 dollarë.
Dronët më të vegjël e më të zakonshëm vetë-shkatërrues si ai i pilotuar nga ushtari Jevhen kushtojnë disa qindra dollarë. Ato janë bërë nga disa lloje dronësh komercialë, zakonisht modele të kompanisë kineze DJI, me eksploziv të lidhur me rripa ose shirit. Është një armë me përdorim të vetëm që as nuk mund të tokëzohet në mënyrë të sigurt.
“Unë shoh potencialin e madh të këtyre armëve në luftën e llogoreve që dominon këtë luftë,” tha Kirill Veres, komandant i një brigade ukrainase të vendosur pranë Seversek, në veri të Bakhmut. “Çdo pajisje mund të goditet në një vend ku armiku mendon se është njëqind për qind i sigurt”.
“Lufta asimetrike”
Një dron i lirë që shkatërron një transportues personeli të blinduar shumë më të shtrenjtë është një shembull i mrekullueshëm i luftës asimetrike, e cila përdoret për të kapërcyer avantazhin teknologjik ose numerik të armikut. Pavarësisht fluksit të armëve perëndimore, forcat ukrainase janë ende më pak të armatosura se rusët.
“Ushtria e Ukrainës duhet të përdorë mjete të pazakonta, asimetrike të luftës,” tha Serhei Hrabsky, një kolonel i pensionuar i ushtrisë dhe komentator lufte për mediat ukrainase.
Ai tërhoqi një paralele me bombat në anë të rrugës të përdorura nga kryengritësit në Irak dhe Afganistan. Ukraina, tha koloneli Harbsky, përdor “dronë të improvizuar kamikaze”.
Ai shtoi se “arti i luftës nuk është statik”.
Përvoja e fluturimit të këtij lloji droni është si të luash një lojë video shumë stresuese. Misioni nuk është aspak i rrezikshëm për pilotët. Gama e shkurtër e një droni që mban një ngarkesë shpërthyese do të thotë që pilotët duhet të fluturojnë dronin në ose pranë vijës së frontit, ku ata janë të ekspozuar ndaj zjarrit të artilerisë dhe snajperit.
Megjithatë, dronët janë efektivë vdekjeprurës. Ushtria ukrainase ka publikuar dhjetëra video që kanë marrë dronët teksa godasin objektivat me saktësi shkatërruese.
